Antyoksydanty to inaczej substancje o właściwościach przeciwutleniających, które znajdują się w różnego rodzaju produktach spożywczych. Pełnią istotną rolę dla organizmu człowieka, ponieważ chronią go przed wolnymi rodnikami tlenowymi i stresem oksydacyjnym.

Antyoksydanty

Czym są wolne rodniki tlenowe i stres oksydacyjny?

Wolne rodniki tlenowe to wysoce reaktywne formy tlenu, które w dużych ilościach przyczyniają się do rozwoju licznych mutacji i chorób – w tym nowotworowych, neurodegeneracyjnych i cywilizacyjnych. Ponadto przyspieszają proces starzenia się organizmu, wpływając negatywnie zarówno na zdrowie, wygląd jak i samopoczucie. Wolne rodniki powstają m.in. w wyniku smażenia czy wędzenia potraw oraz ich przechowywania.

Z kolei stres oksydacyjny jest zależnością między wydzielaniem wolnych rodników tlenowych, a ich usuwaniem z organizmu. Aby usunąć te szkodliwe związki lub zmniejszyć ich poziom w organizmie, zaleca się spożywanie pokarmów bogatych w antyoksydanty.

Co powodują wolne rodniki?

Wolne rodniki przyczyniają się między innymi do rozwoju:

  • chorób autoimmunologicznych;
  • alergii;
  • chorób układu nerwowego – Parkinsona, Alzheimera, stwardnienia rozsianego, osłabienia pamięci i koncentracji;
  • chorób płuc i układu oddechowego – astma, chroniczne zapalenia płuc;
  • schorzeń dermatologicznych – łuszczyca, egzemy;
  • infekcji i stanów zapalnych;
  • chorób cywilizacyjnych – cukrzycy, miażdżycy, otyłości;
  • chorób układu pokarmowego – zapalenia trzustki, wrzody żołądka i dwunastnicy, choroba Leśniowskiego-Crohna.

Dodatkowo powodują starzenie się organizmu, m.in. poprzez negatywny wpływ na włókna kolagenowe i tkankę nerwową.

Czym są antyoksydanty?

Antyoksydanty to substancje, które nie tylko eliminują wolne rodniki z organizmu, ale także przyczyniają się do zahamowania ich powstawania. Hamują również proces utleniania metali ciężkich, jak rtęć czy kadm, które w śladowych ilościach mogą być dostarczane z pożywieniem. Jeśli doszło do powstania szkód w organizmie w efekcie działania wolnych rodników, antyoksydanty posiadają zdolność ich naprawy do pewnego stopnia.

Do najpopularniejszych zalicza się:

  • polifenole;
  • witaminy – A, C, E;
  • karotenoidy;
  • niektóre pierwiastki – mangan, wapń, selen;
  • chlorofiliny;
  • kwasy organiczne;
  • glutation;
  • fityniany;
  • tiocyjaniny.

Aktywność biologiczna wyżej wymienionych związków ściśle zależy od ich przyswajalności. Część wprowadzanych do organizmu antyoksydantów jest trawiona, wchłonięta, a następnie włączona do procesów metabolicznych. Cechują się wysoką termostabilnością, w związku z czym wszelkie przetwarzanie owoców czy warzyw nie wpływa znacznie na zmniejszenie ich pojemności przeciwutleniającej. Mrożenie czy pasteryzacja praktycznie nie ma wpływu na właściwości związków. Najgorzej wypada proces suszenia, który zmniejsza zdolność przeciwutlaniającą o około 50%.

Podsumowując, antyoksydanty to związki charakteryzujące się zdolnością ochrony molekuł organizmu przed utlenianiem, co z kolei może prowadzić do zaburzenia ich struktury i funkcji.

Źródła antyoksydantów

Bogatymi źródłami tych związków są owoce i warzywa. Owoce posiadają sporą ilość zwłaszcza polifenoli. Bogatym ich źródłem są:

  • owoce aronii;
  • borówka czernica;
  • jabłka;
  • wiśnie;
  • truskawki;
  • czerwone winogrona;
  • owoce czarnego bzu;
  • owoce dzikiej róży;
  • jeżyny.

Należy także wiedzieć, że wiele owoców jagodowych zawiera także taniny, które wykazują silne właściwości antymutagenne. Warzywa cieszą się na ogół nieco mniejszą zawartością antyoksydantów, jednak należy zwrócić szczególną uwagę na:

  • czosnek, cebulę;
  • jarmuż;
  • szpinak;
  • brukselkę;
  • kapustę czerwoną;
  • pomidory i przetwory pomidorowe;
  • brokuły;
  • buraki.

Ponadto warto spożywać lub suplementować witaminę C i E. Najsilniejsze właściwości przeciwutleniające uzyskuje się po połączeniu tych dwóch witamin, które wówczas wzmagają swoje zdolności. Istotny jest kwas mlekowy, który nie tylko wpływa korzystnie na utrzymanie prawidłowej funkcji flory bakteryjnej jelit, ale także utrzymuje równowagę oksydacyjną.

Pewne ilości antyoksydantów odkryto w nasionach roślin strączkowych – soi, bobu, grochu, fasoli, soczewicy oraz ziarnach zbóż. Dużym odkryciem ostatnich lat są korzystne właściwości alg morskich, które z tego względu (i bogatego, zróżnicowanego składu) zostały zaliczone do superfoods, czyli żywności o szczególnych właściwościach zdrowotnych. Zwłaszcza spirulina posiada niezwykle dużą zawartość antyoksydantów, nierzadko przekraczającą zawartość wielu owoców.

Spożycie produktów bogatych w antyoksydanty przyczynia się do profilaktyki wielu chorób i wpływa korzystnie na zdrowie fizyczne i psychiczne.

Bibliografia

  1. Piszcz P., Wantusiak P., Głód B., Kubiak M., Antyoksydanty w produktach spożywczych, ich rola i właściwości, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2/2010.
  2. Szajdek A., Borowska J., Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4/2004.
  3. Skotnicka M., Golan M., Szmukała N., Rola naturalnych przeciwutleniaczy pochodzenia roślinnego w profilaktyce nowotworowej, Annales Academiae Medicae Gedanensis, 47/2017.
  4. Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M., Antyoksydanty a reaktywne formy tlenu, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2010.
  5. Wawrzyniak A., Krotki M., Stoparczyk B., Właściwości antyoksydacyjne owoców i warzyw, Medycyna Rodzinna, 1/2011.
  6. Igielska-Kalwat J., Gościańska J., Nowak I., Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
Polecane produkty:
Spirulina w tabletkach bioalgi
Spirulina biolagi to wysokiej jakości alga słodkowodna. Każdy etap, od hodowli aż po dostarczenie gotowego produktu jest pod ścisłą kontrolą. Dodatkowo Spirulina bioalgi została przebadana przez Główny Inspektorat Sanitarny, co potwierdza jej ...
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku bioalgi
Spirulina w proszku zawiera wysokiej jakości witaminy i minerały, a także inne, niezbędne dla organizmu składniki odżywcze. Odpowiednie i ściśle kontrolowane warunki hodowli sprawiają, że są one bardzo dobrze wchłanialne, przez co wykazują właściwości ...
Zobacz tutaj ...