Szafran (crocus sativus) jest przyprawą pozyskiwaną z krokusa uprawnego. Należy do najdroższych przypraw świata, ponieważ sposób jego pozyskiwania jest żmudny i czasochłonny. Szacuje się, że do uzyskania 1 kg przyprawy potrzeba około 150 tysięcy krokusów. Dlatego, za zaledwie 1 gram szafranu trzeba zapłacić od 20-30 zł wzwyż.Obecnie szafran uprawiany jest na dużą skalę w okolicy Morza Śródziemnego oraz w krajach Bliskiego Wschodu. W Polsce kwitnie w połowie września, natomiast w Europie południowej – w październiku i listopadzie.

Szafran - właściwości zdrowotne i zastosowanie

Jakie składniki zawiera szafran?

W składzie szafranu wyróżnia się spore ilości witamin z grupy B (głównie B1 i B2), a także olejki eteryczne, glikozydy, pikrokrocynę, safranal, karotenoidy, pektyny oraz tłuszcze i cukry.

Safranal jest głównym składnikiem aktywnym olejku eterycznego znajdującego się w znamieniu słupka rośliny. Odpowiada za charakterystyczny zapach i lekko gorzki smak.

Właściwości zdrowotne szafranu

Za właściwości zdrowotne produktu odpowiadają głównie krocetyna, krocyna (żółty barwnik), a także safranal. Uważa się, że im większa ich zawartość, tym jakość szafranu jest wyższa.

Wyciągi z szafranu mają udowodnione właściwości spazmolityczne i hipotensyjne. Obniżają stężenie cholesterolu we krwi oraz ciśnienie tętnicze.

Wiele pacjentów cierpiących na depresję niechętnie stosuje środki antydepresyjne, co wiąże się ze skutkami ubocznymi ich spożywania. Właśnie dlatego coraz więcej badań zostaje skierowanych ku właściwościom przeciwdepresyjnym naturalnych środków, np. roślinnych. Ekstrakt z szafranu w przypadku łagodnej i średniej depresji powoduje poprawę stanu zdrowia po ponad miesiącu jego stosowania. Może to być spowodowane zwiększaniem poziomu serotoniny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym.

W medycynie ludowej od dawna szafran stosowany był przy bolesnym miesiączkowaniu, ponieważ uznawano go za środek o działaniu przeciwskurczowym. Również współcześnie stosuje się go do łagodzenia objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego.

Dodatkowo, szafran:

  • pobudza apetyt
  • działa przeciwbólowo
  • uspokaja i relaksuje
  • posiada właściwości antyoksydacyjne, co powoduje spadek peroksydacji lipidów oraz wzrost poziomu glutationu w błonie śluzowej żołądka. Wszystko to składa się na działanie przeciwwrzodowe
  • wykazuje hamujące działanie na 3 linie komórkowe raka jelita grubego (głównie dzięki krocynie)

W dzisiejszych czasach szafran stosuje się w przemyśle farmaceutycznym między innymi do nadawania lekarstwom charakterystycznego zabarwienia. Również z tego względu szafran stosowany jest w przemyśle piekarniczym i cukierniczym.

Szafran w kosmetyce

Szafran stosuje się przy produkcji kosmetyków ściągających skórę i przeciwzapalnych. Zauważono, że może wybielać przebarwienia skóry. Najczęściej ekstrakt z szafranu bądź sproszkowaną wersję wykorzystuje się do produkcji kremów.

Przyprawa może wpływać również na zmniejszanie otyłości, ponieważ wpływa korzystnie na podjadanie między posiłkami związane ze stresem, co jest jedną z głównych przyczyn otyłości. Aktywność związana z redukcją masy ciała wiąże się również z poprawą trawienia.

Podsumowanie

Szafran ze względu na charakterystyczny smak może wzbogacić aromat nie jednej potrawy. Ze względu na liczne właściwości zdrowotne można go na stałe wprowadzić do diety, jest to jednak trudne ze względu na wysoką cenę i trudności w zdobyciu oryginalnej przyprawy. Jego zaletą jest wydajność, ponieważ ze względu na lekko gorzki smak wystarczy dodać go odrobinę do potrawy.

Bibliografia:

  1. Sztaba D., Barwa szafranu, aromat cynamonu, smak kaparów – właściwości lecznicze biblijnych przypraw, Farmacja Polska, 1/2009.
  2. Sobiech K., Szafran – stary lek na choroby współczesności, Gazeta Farmaceutyczna, 4/2010.
  3. Szafrański T., Zastosowanie szafranu (crocus sativus) w psychiatrii, Psychiatria, 5/2013.
Polecane produkty: